Tác dụng phụ của corticosteroids sử dụng tại chỗ

Corticosteroids sử dụng tại chỗ ít khi gây ra những tác dụng  phụ nghiêm trọng nếu như chúng được sử dụng đúng chỉ định. Corticoids thường bị đổ lỗi trong một số triệu chứng của bệnh lý nền hoặc một tình trạng phản ứng khác (như là giảm sắc tố do bởi phản ứng sau viêm).

Những yếu tố làm  tăng nguy cơ bị tác dụng phụ cho bạn bao gồm:

  • Mức độ mạnh của corticoid sử dụng tại chỗ.
  • Khoảng thời gian và tần suất sử dụng của điều trị – Nếu bạn sử dụng corticoid tại  chỗ một  cách thường xuyên hơn và kéo dài thì bạn  sẽ có  nhiều nguy cơ hơn bị những tác dụng  phụ.
  • Phương pháp sử dụng điều trị – mức độ mạnh của sản phẩm còn tùy thuộc vào dạng chất được sử dụng, những phương pháp sử dụng như băng kín hoặc tẩm đắp,…
  • Đặc điểm vùng bạn đang điều trị với corticoid tại chỗ – Càng điều trị  vùng rộng bao nhiêu thì càng có càng nhiều nguy cơ bị tác dụng phụ hơn, những vùng da mỏng hơn như da mặt, bẹn, nách.. cũng nhạy cảm hơn với thuốc điều trị tại chỗ.
  • Tuổi – Trẻ em và người già có nguy cơ cao xảy ra tác dụng phụ do da có xu hướng mỏng hơn, hàng rào và chức năng bảo vệ da kém hơn.

Phân loại tác dụng phụ

Tác dụng phụ có thể ảnh hưởng lên đám da được điều trị, được gọi là tác dụng phụ tại chỗ hoặc ít gặp hơn là những tác dụng phụ rộng rãi trên cơ thể bạn, gọi  là tác dụng phụ hệ thống (toàn thân).

Những tác dụng  phụ tại chỗ

Những tác dụng phụ tại chỗ là tác dụng phụ chủ yếu liên quan đến corticoid sử dụng tại chỗ. Chúng thường ảnh hưởng lên vùng mặt, các nếp gấp da và những vùng được điều trị nhiều lần trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Những tác dụng phụ tại chỗ này bao gồm:

  • Bỏng rát hoặc châm chích da – đây là tác dụng phụ thường thường xảy ra khi bắt đầu điều trị, do bởi tình trạng viêm bên dưới và da bị phá hủy. Chúng có xu hướng cải thiện sau một vài ngày khi mà da bạn trở nên quen với điều trị.
  • Làm  nghiêm trọng thêm những nhiễm trùng da đang có như là chốc, nấm, herpes, u mềm lây hoặc viêm nang lông do malassezia…
  • Viêm nang lông
  • Làm mỏng da, teo da – Đây luôn được xem như là vấn đề thường gặp trong tác dụng phụ của corticoid tại chỗ. Corticoid làm  cho da bạn trở nên dễ bị tổn thương hơn, ví dụ như bạn có thể bị bầm máu một cách dễ dàng khi chỉ có va chạm hoặc chấn thương nhỏ. Tuy nhiên trong những nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng vấn đề  này chủ yếu xảy ra khi sử dụng steroid có tác dụng mạnh và sử dụng kết hợp phương pháp băng kín hơi. Khi sử dụng thông thường ít xảy ra và nếu có thì chúng thường có khả năng phục hồi khi ngừng sử dụng thuốc.
  • Rạn da xảy ra ở nách và bẹn-đùi.
  • Viêm da tiếp xúc – Tình trạng  kích thích da có thể gây bởi phản ứng dị ứng nhẹ với những chất trong sản phẩm corticoid sử dụng tại chỗ ví dụ như các phân tử steroid, chất bảo quản hoặc chất đệm. Chúng có thể xảy ra trong lần bôi đầu tiên hoặc  ngay cả khi sau nhiều năm sử dụng chúng rồi.
  • Mụn trứng cáhoặc làm nghiêm trọng hơn tình trạng mụn trứng cá hiện tại của bạn đang có.
  • Trứng cá đỏ– Một tình trạng làm cho khuôn mặt trở nên ửng đỏ hoặc đỏ bất thường.
  • Vảy nến thể mụn mủ.
  • Viêm da quanh miệng, quanh mắt.
  • Làm thay đổi màu sắc da – Đây là vấn đề thường gặp phải đặc biệt đáng chú ý hơn ở những  người có màu da sẫm màu.
  • Rậm lông/tóc trên vùng được điều trị.

Bên cạnh những cảm giác rát bỏng hoặc châm chích, phần lớn những tác dụng phụ đều không thường gặp và thường biến mất sau khi ngừng điều trị. Những vết rạn da thường không thay đổi, mặc dù chúng có thể trở nên ít chú ý hơn qua thời gian.

Những tác dụng phụ toàn thân

Những tác dụng phụ toàn thân thường hiếm và thường xảy ra chỉ khi mà bạn  sử dụng corticoid không đúng chỉ định.

Chúng có thể xảy ra khi mà thuốc điều trị được hấp thu vào máu và có tác dụng lên những phần khác của cơ thể như là tuyến thượng thận (một tuyến sản xuất nhiều các steroids tự nhiên của cơ thể).

Những tác dụng phụ toàn thân có thể có bao gồm làm giảm tăng trưởng của trẻ và một tình trạng  hiếm hơn gọi là hội chứng Cushing’s được gây bởi nồng độ cao của các sản phẩm steroid trong máu. Hội chứng thường xảy ra chỉ sau một liệu trìnhđiều trị kéo dài lượng lớn corticoid (ví dụ như lượng > 50g clobetasol propionate hoặc 500g hydrocortisone trong vòng 1 tuần). Hội chứng này bao gồm những triệu chứng như tăng cân nhanh, mặt tròn như mặt trăng, thay đổi cấu trúc da (ví dụ như mỏng da toàn thân), thay đổi tính tình (ví dụ như trầm cảm..)

Những tác dụng phụ làm tăng huyết áp, phù chân, phá hủy xương… cũng có liên quan đến thuốc.

Tác dụng phụ trên mắt: Sử dụng corticoids cần được chú ý khi sử dụng trên vùng mí mắt. Có khả năng khi sử dụng quá nhiều qua vài tuần hoặc vài tháng có thể dẫn đến bệnh glaucoma hoặc đục thủy tinh thể.

Ở những phụ nữ có thai, những corticoid có tác dụng nhẹ hoặc trung bình có thể an toàn trong sử dụng. Chú ý khi sử dụng những sản phẩm mạnh hoặc cực mạnh trên vùng rộng hoặc được băng kín lại khi dùng. Có những báo cáo cho thấy tình trạng trẻ sinh ra nhẹ cân khi mẹ có tiếp xúc liều cao corticoid trong thai kỳ không do bởi thuốc điều trị.

Để có nhiều thông tin hơn về các tác dụng phụ của từng loại thuốc corticoid tại chỗ, bạn hãy  tham khảo thêm những thông tin trong hướng dẫn sử dụng đi kèm hoặc bác sĩ  da liễu chuyên khoa.

Xem thêm bài viết: Làm thế nào để sử dụng corticoid đúng cách?Nhận diện những gương mặt sản phẩm của kem trộn trên cùng website này!

BS Trần Ngọc Nhân

Tài liệu tham khảo

2 COMMENTS

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here